W Marcówce znajdują się liczne źródła, z których wybija woda tworząc cienkie strumyki. Jedno z największych źródeł znajduje się pod górą Chelm (603m npm) zwane Kramarkami i daje początek potokowi Palczyca (zwane czasem Marcowskim potokiem lub Marcowianką). Potok ten wpada do Paleczki a ta do rzeki Skawy, która jest dopływem Wisły.
Od najdawniejszych czasów rzeki są nierozerwalnie związane z polską historią. Już w paleolicie dolina Wisły była ważnym szlakiem handlowym, którym na południe transportowano bałtycki bursztyn,a na północ krzemień i drzewo. Okolice nadrzeczne sprzyjały też zakładaniu osad i grodów warownych. Do XIII w. Odra, Noteć i Wisła były naturalnymi granicami obronnymi państwa Piastów, poza którymi rozciągały się wrogie terytoria i ziemie niczyje. Od XII w. spławiano towary nad Wisłą, wtedy także pojawiły się wzdłuż Wisły i Odry pierwsze obwałowania przeciwpowodziowe. Złote wieki polskich rzek to XV-XVII w., kiedy żegluga osiągnęła wyjątkowe rozmiary: w szczytowych latach rozwoju na Wiślie odnotowano do 2000 przepłynięć statków handlowych. Osłabienie pozycji Polski od XVIII w. przyniosło spadek znaczenia gospodarczego i komunikacyjnego rzek, pogłębiony w okresie zaborów z powodów przerwania tradycyjnych rzecznych szlaków handlowych.
Niemal całe polskie Karpaty należą do dorzecza Wisły. W Karpatach mają swój początek liczne jej dopływy: Soła, Skawa, Raba, Dunajec z Popradem, Wisłoka i San. Ich górne odcinki to typowe potoki górskie, płynące głęboko wciętymi dolinami o stromych zboczach. Niżej doliny porzerzają się, a w korytach pojawiają się listwy taras rzecznych.
Dna potoków karpackich są kamieniste - zalegają je otoczki twardych granitów i piaskowców powszechnie wykorzystuję się je jako materiał budowlany. Górski charakter rzek i niska przepuszczalność skał budujących Beskidy powodują, że częste są tam katastrofalne powodzie, związane zarówno z topnieniem śniegów, jak i intensywnymi opadami deszczowymi. Zapobiegać im mają liczne zbiorniki retencyjne. U nas w sąsiedztwie budowany jest zbiornik Świnna Poręba na Skawie.
Na przełomie XIX-XX wieku był w Marcówce na Pieterówce jaz ze sztucznym jeziorem, którego woda zasilała tartak i młyn. Obiekty te były własnością dziedziców Marcówki. W stawie hodowano przy okazji ryby.
Na Pieterówce jest kolista kotlinka, a za nią zwężenie w terenie. Schodzą się tam stoki dwóch gór - Góry Lipowej i Starowidza zwane " Cegielnią ". Tam znajdowała się śluza spiętrzająca wodę, ze wszystkich stoków ściągano kłody drzew do stawu, który pełnił rolę jazu. Potem podnoszono śluzę spławiano drzewa potokiem Palczyca do Paleczki. Nastepnie do Skawy i dalej aż do Wisły.
Wybrał i opracował Jakub Franik kl. 4.
Literatura:
Od najdawniejszych czasów rzeki są nierozerwalnie związane z polską historią. Już w paleolicie dolina Wisły była ważnym szlakiem handlowym, którym na południe transportowano bałtycki bursztyn,a na północ krzemień i drzewo. Okolice nadrzeczne sprzyjały też zakładaniu osad i grodów warownych. Do XIII w. Odra, Noteć i Wisła były naturalnymi granicami obronnymi państwa Piastów, poza którymi rozciągały się wrogie terytoria i ziemie niczyje. Od XII w. spławiano towary nad Wisłą, wtedy także pojawiły się wzdłuż Wisły i Odry pierwsze obwałowania przeciwpowodziowe. Złote wieki polskich rzek to XV-XVII w., kiedy żegluga osiągnęła wyjątkowe rozmiary: w szczytowych latach rozwoju na Wiślie odnotowano do 2000 przepłynięć statków handlowych. Osłabienie pozycji Polski od XVIII w. przyniosło spadek znaczenia gospodarczego i komunikacyjnego rzek, pogłębiony w okresie zaborów z powodów przerwania tradycyjnych rzecznych szlaków handlowych.
Niemal całe polskie Karpaty należą do dorzecza Wisły. W Karpatach mają swój początek liczne jej dopływy: Soła, Skawa, Raba, Dunajec z Popradem, Wisłoka i San. Ich górne odcinki to typowe potoki górskie, płynące głęboko wciętymi dolinami o stromych zboczach. Niżej doliny porzerzają się, a w korytach pojawiają się listwy taras rzecznych.
Dna potoków karpackich są kamieniste - zalegają je otoczki twardych granitów i piaskowców powszechnie wykorzystuję się je jako materiał budowlany. Górski charakter rzek i niska przepuszczalność skał budujących Beskidy powodują, że częste są tam katastrofalne powodzie, związane zarówno z topnieniem śniegów, jak i intensywnymi opadami deszczowymi. Zapobiegać im mają liczne zbiorniki retencyjne. U nas w sąsiedztwie budowany jest zbiornik Świnna Poręba na Skawie.
Na przełomie XIX-XX wieku był w Marcówce na Pieterówce jaz ze sztucznym jeziorem, którego woda zasilała tartak i młyn. Obiekty te były własnością dziedziców Marcówki. W stawie hodowano przy okazji ryby.
Na Pieterówce jest kolista kotlinka, a za nią zwężenie w terenie. Schodzą się tam stoki dwóch gór - Góry Lipowej i Starowidza zwane " Cegielnią ". Tam znajdowała się śluza spiętrzająca wodę, ze wszystkich stoków ściągano kłody drzew do stawu, który pełnił rolę jazu. Potem podnoszono śluzę spławiano drzewa potokiem Palczyca do Paleczki. Nastepnie do Skawy i dalej aż do Wisły.
Wybrał i opracował Jakub Franik kl. 4.
Literatura:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz